Necmi ÇELİK
Ağır ticari araçlar ve lojistik sektörünün kronik bir sürücü kıtlığıyla karşı karşıya bulunduğurtık bir sır değil. Her şirket bu sorunu aşmak için çeşitli çözüm yolları araştırıyor.
Uluslararası Kara Taşımacılığı Birliği IRU verilerine göre kamyon ve çekici gibi ağır araçlarda sürücü sıkıntısı en üst seviyeye çıkmış durumda. Son veriler şu anda sadece 36 ülkede üç milyondan fazla ağır vasıta sürücü pozisyonunun doldurulamadığını ve böyle giderse 2028 yılına gelindiğinde bu sayının ikiye katlanacağını gösteriyor.
IRU’nun 2024 sürücü verileri sonuçlarına göre, Avrupalı şirketlerin yüzde 48’i gelecek yıl çekici ve kamyon şoförü pozisyonlarını doldurmakta daha fazla zorlukla karşılaşmayı bekliyor. Ağır ticari araç sürücülerinin şoförlerinin üçte birinden fazlası 55 yaşında veya daha büyük ve önümüzdeki on yıl içinde bu nüfusun emeklilikle sektörden ayrılması söz konusu olacak.
Mevcut tabloda sürücülerin sadece yüzde 5’i 25 yaşın altında. Ek olarak, karayolu taşımacılığı talebinin 2025’te artması bekleniyor. Ağır ticari araçlarda sürücü demografik açığının önümüzdeki yıllarda artacağı ve bu gelişmenin potansiyel olarak sürücü maliyetlerinin üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturacağı belirtiliyor.
CEVA sürücü kıtlığına nasıl yanıt veriyor?
Türkiye’de de faaliyet gösteren küresel lojistik şirketi CEVA sürücü sorununa yönelik projeleriyle öne çıkmış durumda. CEVA Lojistik’ten Maria Rangel ve Pierre-Alain Saclier IRU yetkililerinin bu konudaki sorularını yanıtladı. CEVA yetkililerinin ortak mesajı “Şimdi ana odak noktamız mevcut yeteneklerin ve sürücülerin sektörde korunması olmalıdır. Bu kararlılık yeni sürücüleri sektöre çekmek kadar önemlidir” şeklinde oldu. Sorulara verilen yanıtlar şöyle;
CEVA, 2021’den 2022’ye kadar Kuzey Amerika’da ciddi sürücü kıtlığı yaşadı. O zamandan beri konuyu ele almak için değişik projeler üzerinde çalışıyoruz. Kuzey Amerika’da işe alım sürecini basitleştirdik ve iki haftadan fazla olan işe alım sürecini sadece bir haftaya indirdik. Ayrıca tüm süreci daha etkileşimli hale getirdik.
İşe alındıktan sonra, her yeni sürücüye oryantasyon programında onlara destek olacak bir “kanka sürücü” veriyoruz. Farklı coğrafyalara ve pazar ihtiyaçlarına cevap vermek için kendi kaynaklarımızla (sürücüler ve kamyonlar) ve taşeronlarımızın kaynaklarını birleştiriyoruz. Sürücü kıtlığı riskine daha az maruz kalmak için tesislerimizin kalitesini iyileştirmeyi ve sürücüler için daha iyi bir çalışma deneyimi sağlamayı hedefliyoruz.
Limandan Sürücüye Programı nedir?
“Limandan Sürücüye Programı”, 2021-2022’de Kuzey Amerika’da sürücü alımı üzerindeki artan baskı sırasında sürücü kıtlığını gidermek için kuruldu. Adayların depo görevlerinden sürücü pozisyonlarına geçmelerini veya bunun tersini sağlayarak genç nesil sürücüleri ve kadın sürücüleri cezbetmeyi amaçlıyor. Uygun başvuru sahiplerini sürücü kursu masrafları ile destekliyor ve haftalar içinde direksiyona geçmeleri için nitelikli eğitmenlerle iş başında eğitim veriyoruz. Bu şekilde CEVA içinde kazan-kazan çözümü olan bir yetenek havuzu da oluşturmuş olacağız.
Doğrudan faydaları nelerdir?
Sonuçta, program maliyetlerini düşürüyor. Çalışmayan bir kamyonun günlük maliyeti yaklaşık 3 bin ABD dolarıdır. Mevcut sürücü havuzumuzla bu durumun uzun vadede artık olmaması gerekiyor. Ancak, sürücüleri eğitmek için ilk yatırım gereklidir. Nihai hedef CEVA içinde kendi yetenek havuzumuzu yaratmaktır. Program ayrıca sürücüleri de destekliyor. Programdayken mevcut ücretlerini ödüyoruz ve kişisel çözümler de üretiyoruz.
Ceva’nın başka sürüş programları var mı?
Ceva’nın çok çeşitli programları var. Programlarımızdan bir diğerinde, işe alım ekiplerimiz, ehliyetlerini yeni almış sürücülere fırsatlar sunuyor. Konseptimiz sürücü kursunu bitirmiş genç adayları doğrudan sürücü okulundan doğrudan sahaya çekebilmeyi hedefliyor.
Ve hemen sonra yeni sürücülere en az altı hafta boyunca eğitim veriyoruz ve ve onlara sürüş rollerini üstlenmeleri için ihtiyaç duydukları deneyimi sağlıyoruz. Başka programlarımız da var. Örneğin, Benelüks’te CEVA için çalışan sürücüler, her akşam eve dönmek için Hollanda veya Belçika bölgesinde çalışmayı tercih edebiliyorlar. Ayrıca diğer rotaları da kullanmak isterlerse de gece tazminatı ile gece de görevde kalabiliyorlar.
Kahraman kadın TIR sürücüleri hikayeleri
Lojistik sektöründe kadın istihdamını teşvik etmek amacıyla kurulan UND Kadın Çalışma Grubu; kadınların lojistik sektöründeki istihdamını desteklemeyi, çalışma şartlarının iyileştirilmesini sağlamayı ve kariyer gelişimlerine katkıda bulunmayı hedefliyor. Kadın Çalışma Grubu’nun önemli projelerinden biri de; Kahraman Kadın TIR Sürücüleri Hikayeleri. UND’nin Sesi Dergisi’nde yer alan iki söyleşide kadın sürücülerin görüşleri şöyle;
Hilal Trans’ta 2 yıldır sürücü olarak çalışan Gülsen Demirci, uluslararası TIR sürücüsü olmanın hayatında verdiği en doğru karar olduğunu söylüyor. “Ailemden ve çalışma arkadaşlarımdan çok destek gördüm” diyen 44 yaşındaki Gülsen Demirci, 2 çocuğu olduğunu ailesinin de verdiği karardan dolayı çok memnun olduğunu söylüyor.
Ancak ilk başta aile çevresinde mesleğe karşı önyargıları n ve, tereddütleri bulunduğunu aktaran Demirci, “Ama şimdi bu kararımın ne kadar doğru olduğunu anladılar ve büyük destek veriyorlar. TIR sürücülüğü kadınlara göre değildir algısını yıktığım için benimle gurur duyuyorlar” diyor.
Demirci, bir süre yurtiçinde çalıştıktan, tecrübe edindikten sonra yurtdışı çalışmaya başladığını belirterek “Hem çalışıyorum, hem yeni yerleri ve yeni kültürleri tanıyorum, hem de iyi para kazanıyorum. Bu mesleği yapmamış olsaydım bunların hiçbirini gerçekleştiremezdim. Bu meslek büyük bir özgürlük de sağlıyor. Her seferimiz güzel bir macera benim için”diyor. Demirci , karşlaştığı zorlukları mesleği sevdiği için tatlı zorluklar olarak gördüğünü ifade ediyor.
“Mesleğimi seviyorum”
Mars Logistics bünyesinde TIR sürücülüğü yapan Nilüfer Albayrak, TIR sürücüsü olmanın olumlu tarafının çok fazla olduğunu belirterek, “Mars’ta yurt içi taşımacılıkta çalışırken Türkiye’nin hemen hemen 60 ilini dolaştım. 1 senemi yurt içinde tamamladıktan sonra yurt dışında TIR sürücülüğüne başladım. Toplamda 2 yıldır TIR sürücüsü olarak çalışıyorum ve mesleğimi severek yapıyorum.
Her meslekte olduğu gibi TIR sürücülüğünün de tabii ki zor yanları oluyor. Araçla ilgili sorun olduğunda şirketimizi arıyoruz ve servis olduğumuz yere gelip sorunu çözüyor. Tek zorluğumuz ailelerimizden, sosyal hayatlarımızdan uzak kalmak oluyor. TIR sürücüsü olmanın güzel yanları olumsuz yanlarından daha çok. Hem çalışıyorum hem de dünyayı gezme fırsatım oluyor.”