Elif Cansu İlhan
ECO olarak hepinize Altın Şehri Dubai’ye hoş geldiniz diyoruz. En iddialı COP sonucunu bulmak için define avına çıkalım. Yerlerinize… Hazır ol… Başla!
Umarız yüksekten korkmuyorsunuzdur, ne gökdelenlerden ne de bu iki hafta içinde sonuçlandırılması gereken dağ kadar meseleden. Dikkatlerin dağılması riski de bir o kadar yüksek. Müzakereciler koridorlar, basın odaları ve gündem maddeleri labirentinde yollarını bulmak gerçek bir define avına çıkmış görünüyorlar. Aynı anda gerçekleştirileceği düşünülen yüzlerce vaat ve inisiyatif de cabası.
ECO olarak, delegelere defineyi bulmaları için öneriler hazırladık. İşte tepeleri aşıp defineyi bulmanıza ve COP28’de başarılı bir sonuç elde etmenize yardımcı olacak birkaç ipucu:
Delegeler ve Devlet Başkanları: Büyük ödüle giden yolun bireysel açıklamalar ve inisiyatiflerden geçmediğinin, nihai sonuç bildirgesine konulacak gerçek ve dönüştürücü çözümler olduğunu bilmeniz gerekiyor.
1. İddialı, Adil ve Eşitlikçi Bir Enerji Paketi Bulun
Böyle bir paket, tüm fosil yakıtlardan adil, hızlı, yüzde yüz ve finanse edilen bir çıkış gerektiriyor. Ve evet, buna doğal gaz da dahil. “Düşük karbonlu gaz” veya “temiz kömür” gibi aldatmacalara kanmayın. Kapsamlı bir paketin, doğaya olumlu ve topluma faydalı katkıları olan yenilenebilir enerjinin aşamalı olarak devreye alınmasını ve iddialı enerji verimliliği hedeflerini de içermesi gerekiyor.
Hala aklınız karışıksa, buyurun size başka ipuçları:
• Yenilenebilir enerji kaynaklarını 2030 yılına kadar, 2022’ye kıyasla üç katına çıkarmak mı? Evet.
• Enerji verimliliğini 2030 yılına kadar, 2022’ye kıyasla iki katına çıkarmak mı? Evet.
• Bunlar iddialı bir sonuç elde etmek için yeterli mi? Elbette değil.
Yukarıda yazdıklarımızı gerçekleştirseniz bile, sadece sisin içindeki yanılsamaların arasından geçmekle yetinmiş oluyorsunuz ve en önemli ipucunu kaçırıyorsunuz: Öldürücü fosil yakıtlardan hızlı ve adil çıkış için bir zaman çizelgesi. Ayrıca adımlarınıza dikkat etmenizi öneriyoruz, Karbon Yakalama ve Depolama gibi tehlikeli ve dikkat dağıtan şeylere takılırsanız ve “karbonu yakalanmamış-unabated” kelimesiyle kurulan tuzaklara düşer veya zehirli nükleer enerjiye sırtınızı dayarsanız, tekrar başa dönersiniz.
Gelecekteki spekülatif teknolojik çözümlere bahis oynayarak mızıkçılık yapmaya da yeltenebilirsiniz. Ancak bu sorunu şu anda çözmenin tek yolu, şu anda mevcut olan ve kanıtlanmış araçları kullanmak.
Son olarak, bu ilk dönüm noktası gerçekleştirmek için enerji dönüşümün nasıl adil ve eşitlikçi olmasını sağlayacağınıza dair net bir fikriniz olması gerekiyor. Bu, bir yandan gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere trilyonlarca kamu finansmanı aktarımını sağlamak, diğer yandan ise Adil Geçiş Çalışma Programı’nın etkilenen işgücü ve toplulukları desteklenmesine ve adil geçişin hızlandırılmasına yönelik öneriler sunmasını sağlamak anlamına geliyor.
2. İklim değişikliği etkilerini ele alın (Bu ipucunu dikkatlice okuyun zira bu hayat kurtaran bir ipucu)
Başını kuma gömen devekuşu olmayalım. İklim değişikliğinin etkilerini, selleri, sıcak dalgalarını, hortumları, yükselen deniz seviyelerini görüyoruz ve bunun için ne yapmamız gerektiğini biliyoruz.
İşin içinden çıkamıyorsanız, işte size birkaç ipucu:
? Küresel Uyum Hedefi’ne (Global Goal on Adaptation –GGA) ilişkin kapsamlı bir çerçeve hakkında bir karara varmanız, bunu onaylamanız ve işleyişe koymanız gerekiyor.
? Uyumun azaltımla aynı seviyeye yükseltilmesi için GGA’ya kalıcı bir gündem maddesi koyun.
? Uyum finansmanının ne kadar gerekli olduğunu unutmayın. Herhangi rastgele bir taahhüt değil, finansman açıklarını gidermek için gereken miktarlarda gerçek para.
?Kırılgan toplulukları desteklemek için Kayıp ve Hasar Fonu’nu iklim krizinden en çok etkilenenlerin ihtiyaç ve önceliklerini karşılayacak ve insan haklarını koruyacak şekilde faaliyete geçirin.
?Kayıp ve Hasar Fonu’nu bir an önce faaliyete geçirin. Hadi anlaşalım ve gerçekten kırılganların ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir fon oluşturduğumuzdan emin olalım!
?Gerçek iklim adaletini sağlamak için fonu yüz milyarlarca dolarla yeni, ek, öngörülebilir ve yeterli kaynaklarla dolduralım.
3. Finansman aktarımını sağlayın yoksa çıkmaza girersiniz.
ECO, COP28 öncesinde bazı Tarafların (nihayet) görevlerini yerine getirip 100 milyar ABD doları hedefine ulaştıklarına dair söylentiler duydu. Bunlar kulağa hoş geliyor ancak… bu söylenti aynı zamanda Tarafların define avına başladıkları noktaya, yani en başa, geri dönmelerine ve ECO’nun kendilerine ilkeleri hatırlatmasına yol açtı:
Mali vaatlerin yerine getirilmesi, iyi bilinen “Ortak Fakat Farklılaştırılmış Sorumluluklar ve Göreli Yeterlikler İlkesi” (CBDR-RC) ve eşitlik ilkeleri doğrultusunda iklim eyleminin temel bir ön koşulu. Masada yeterli miktarda ve gerçek para olmadığı sürece taahhütlerin ve hedeflerin hiçbir faydası yok. Haydi Delegeler, hedeflerinizi hayata geçirecek finansmanı sağlamanızın zamanı geldi!
Kaybedilen zamanı ve mevcut mali açıkları nasıl telafi edeceğinizi açıklamadan 100 milyar dolar hedefine üç yıl geç ulaştığımız için kendimizi tebrik edemeyiz (ve hayır, çifte sayma ve rakamları büyütmek için kredi kullanma iyi bir fikir değil – 14 adım geriye gidin)
Gelişmiş ülkelerin, gelişmekte olan ülkelerin enerji dönüşümü için üzerlerine düşeni yapmaları gerekiyor: uyum finansmanı ile başlayıp (büyük ipucu: finansmanı iki katına çıkarmak işin sırrı ama yeterli değil!), Kayıp ve Hasar Fonu’nu başlatmak için sermaye sağlamaları ve kamu finansmanı ve hibe bulmaları lazım.
4. Geçmişin, bugünün ve geleceğin değerlendirmesini yapın
Tüm ipuçlarımızı dikkatlice takip ettiyseniz sizi tebrik ederiz, son aşamaya varmak üzeresiniz.
Ancak, zaferi kazanmadan önce yapmanız gereken önemli bir şey var: yolculuğunuzun bir değerlendirmesini yapın. Evet doğru okudunuz sevgili delegeler, gerçek iklim eylemi hazinesini ancak geriye bakıp nereden geldiğinizi anlayabilirseniz ve geleceğe bakıp şu anda bizi 2,7°C derecenin üzerinde bir küresel ısınmaya götüren rotayı düzeltmeye kararlıysanız kazanabilirsiniz.
ECO nedir?
ECO 1972 yılından beri Uluslararası İklim Eylem Ağı (CAN International) tarafından BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) toplantılarındaki gelişmeleri ve sivil toplumun sesini aktarmak için yayınlanıyor.
Sivil toplumun sarkastik sesi ECO bültenlerinin tamamını buradan okuyabilirsiniz.
